Rauw. Rouw. Rauwe rouw.

Lobke Ter Berg-Hek

Lobke is geboren op het eiland en verloor haar moeder op haar 12e. Nu, een kleine 30 jaar later loopt ze de Walk of Grief en neemt ze haar moeder symbolisch mee in haar rugzak. Lobke is ook één van de coaches die mensen kan begeleiden bij hun Walk of Grief. In haar blog schrijft ze, ondanks het ruige weer, een warm verslag van haar tocht in december.

We kennen het bijna allemaal wel … iets of iemand verliezen dat/die je dierbaar is. Rouw is grillig, met rauwe randjes en met mooie dierbare herinneringen. Er kan een hoop verdriet, leegte en gemis zijn wanneer je aan degene of datgene denkt wat je missen moet. Of aan het moment dat dat gebeurde. Het moment van afscheid kan mooi zijn geweest of juist schokkend en traumatisch. Wellicht zijn jouw gedachten altijd bij datgene dat je missen moet of je probeert er juist zoveel mogelijk niet meer aan te denken. Sommigen houden vooral vast aan de mooie herinneringen, anderen juist weer alleen aan de periode van verdriet en van het afscheid nemen en het móeten accepteren dat dit leven eindig en veranderlijk is. De een gaat in het proces voornamelijk alleen waar de ander uitreikt naar anderen. Rouw is een universeel thema, maar elk rouwproces is uniek.

Lieve vrienden van mij hebben de ergste nachtmerrie van een ouder mee moeten maken; zij hebben hun kind, hun zoon, hun Mees verloren bij een vreselijk ongeval. Zoekend naar een manier om hun verdriet te dragen, vonden ze steun in de natuur. Al lopend door het landschap was er ruimte voor datgene dat nodig was om dit grote verdriet aan te gaan, er geluid en beweging aan te geven, het met zich mee te dragen en wellicht ook zo nu en dan los te kunnen laten om het door de natuur om zich heen te laten dragen. Zoekend naar een route waar hun rouw aandacht en ruimte kon krijgen kwamen ze er achter dat er nog geen bestaande rouwroute is in Nederland. Dit deed hun besluiten om zelf een route te ontwikkelen: De Walk of Grief; een vijfdaagse pelgrimstocht van in totaal 75 kilometer lang door de natuur van Terschelling.

Toen ik benaderd werd door Arjan en Anemoon om mij als therapeut te verbinden aan de Walk of Grief, hoefde ik er geen moment over na te denken. Prachtig. Zeker. En ik had één wens: ik wilde de route eerst zélf gelopen hebben.

En zo gebeurde het, op vrijdag 20 december 2024, om 9.00 uur in de morgen stond ik onder de Brandaris om op pad te gaan. Ik had mijn rouwproces heropend. 30 jaar, 4 maanden en 6 dagen nadat ik mijn grootste verlies had geleden; de dag dat mijn moeder stierf en mij als twaalf- bijna dertienjarig meisje achter liet. Rouw gaat niet ‘over’. Je kunt het geen vast ‘plekje’ geven. Je verwerkt het niet. Tijd heelt niet alle wonden. Hoe goedbedoeld deze uitspraken van troost ook zijn; rouw duurt een leven lang. Toen mijn moeder stierf was ik te jong en te puber om het grote verdriet aan te gaan, Maar hoe graag ik ook wilde, het echt wegstoppen lukte ook niet, nou ja, niet zonder slag of stoot… Op mijn 34e, nu een kleine 10 jaar geleden, diende zich mijn uitgestelde rouw aan. Onontkoombaar. Tranen die niet gehuild waren, pijn die ik niet had willen voelen, de rauwheid van de rouw kwam scherp en snedig terug, alsof het weer 14 augustus 1994 was. Het vroeg om aandacht, zachtheid en liefde van mijzelf. De liefde voor iemand die je moet missen stopt nóóit, dat is een rouwproces denk ik. Ik maak elke dag herinneringen waar mijn moeder niet meer bij is en toch blijft de liefde en het haar missen aanwezig. Soms scherp en pijnlijk en soms met een glimlach en dankbaarheid voor het leven dat ze in mij doorgegeven heeft.

Vanaf het moment dat ik besliste om het pad te lopen ‘heropende’ ik mijn rouwproces. In mijn alledaagse leven komt mam in mijn gedachten ook voorbij alleen dan heb ik er minder aandacht voor. Nu besloot ik mij over te geven aan wat er gebeurde als ik mijn moeder bewust in mijn gedachten mee nam deze vijf dagen.

Ik ging dus op pad; lopen om mijn moeder weer dicht bij mij te laten komen, om haar te hervinden, het missen toe te laten en er bij stil te staan wat een leven zonder moeder mij tot zover gebracht had. De beschrijving van de route is voelbaar met liefdevolle aandacht gemaakt, met zachte aanmoedigingen erin om de gevolgen van je verlies te overdenken. Met ruimte en tijd om volledig te ervaren wat er te ervaren is. Vijf dagen, vijf prachtige wandelingen van gemiddeld 15 kilometer, door weer en wind, regen en hagel. Dwars door de natuur en kris kras over mijn geboortegrond die in deze tijd van het jaar in al haar ruigte en weidsheid te ervaren is, om op kerstavond moe maar voldaan en vol van ervaringen bij de houtkachel plaats te nemen. Met een rozige blos, een ruwe en droge – door de wind en hagel gegeselde – huid. Kerst. Wat had ik er de afgelopen 29 jaar een hekel aan. Wat heb ik al die jaren uitgekeken naar 1 januari. Want de stoel bleef altijd leeg, de gezelligheid en warmte was niet meer die van vroeger. Toen was kerst nog compleet, met alle versieringen en onbevangen, ongecompliceerde, onvoorwaardelijke en vertrouwde veiligheid die een leven mét een moeder met zich mee brengt. Maar deze kerst was het anders. Ik heb je met volle aandacht meegenomen mam, in mijn rugzak, ik heb je aanwezigheid gevoeld naast mij, achter mij, in mij. Alsof je soms een stukje met mij meefietste, alsof je straks gewoon thuis zou zijn om even langs te gaan, ik heb gesprekjes met je gevoerd, ik heb je steun gevoeld. Ik ben boos op je geworden dat je verd***e geen handleiding voor het leven voor mij hebt achtergelaten, geen adviezen van vrouw tot meisje, van vrouw tot vrouw. Ik ben windje 6/7 tegen, in de hagel en regen, stapje voor stapje over het strand huiswaarts gegaan, intens gelukkig om de lieve mensen die ik om mij heen heb verzameld, met wie ik nu het leven kan vieren. Ik ben dolgelukkig door de polder gelopen, dankbaar voor de fijne herinneringen die weer boven kwamen drijven. Herinneringen die een immens gevoel van onvoorwaardelijke veiligheid in mij terug brachten. Ik heb tranen gehuild met twee lieve meiden die ik in de ochtend, dankbaar voor het leven, proostend tegen kwam in de klei op het wad. Ik ben moeilijkheden uit de weg gegaan om vervolgens mijn eigen pad te zoeken, droger, hoger om vervolgens een uur later 300 meter verder te zijn op de route. Ik heb geleerd dat het er dwars doorheengaan doorgaans makkelijker is dan uitwegen zoeken. Ik ben niet meer bang voor kou en natte voeten. Ik heb gevoeld dat ík leef. Ik heb gevoeld hoe sterk ik ben. Ik heb in de dagen de tijd losgelaten waardoor 30 jaar ook niet meer zo lang lijkt. Ik nam het extra rondje om de kerk waar op 21 december een roos bloeide op jouw graf om door mij gezien te worden. Het was veel in al zijn eenvoud. Stappen, de cadans van de stappen, het ritme; ik mis het zelfs nu het over is.

Mijn dank gaat uit naar Arjan en Anemoon die met zoveel liefde en toewijding deze ervaring mogelijk hebben gemaakt. Op 1 maart 2025 wordt de De Walk of Grief officieel geopend, dus voor wie enthousiast is geworden door het lezen van mijn ervaring; nog heel eventjes geduld. En mocht je tegen die tijd – of nu al – behoefte hebben aan ondersteuning in je rouwproces? Wees welkom, ik loop graag een stukje met je op. Want hoe fijn het is als goede therapeuten je ondersteunen bij de grillige weg die je soms af moet leggen op jouw rouwroute, dat heb ik ook mogen ervaren deze dagen. Dank lieve Carlijn en Lenny voor jullie steun in mijn rug!